Myanmar’da meydana gelen ve Çin ile Tayland’ı da etkisi altına alan 7,7 büyüklüğündeki depremin bilançosu her geçen saat ağırlaşıyor. Uzmanlara göre can kaybı 10 binleri bulabilir. Sismologlar ve afet uzmanları, depremin bu denli yıkıcı olmasının ardındaki etkenleri detaylarıyla açıkladı.
Amerika Birleşik Devletleri Jeolojik Araştırmalar Kurumu (USGS), depremin merkez üssünün Myanmar’ın orta kesimindeki Sagaing kentinin kuzeybatısında olduğunu ve bu büyüklükteki bir sarsıntının yüksek can kaybı ve ciddi ekonomik zarar potansiyeli taşıdığını bildirdi. Otomatik sistemler tarafından yapılan değerlendirmede kırmızı alarm verildiği kaydedildi.
"FELAKET YAYGIN OLABİLİR" UYARISI
USGS'nin verilerine göre, depremin merkezine yakın bölgelerde bir milyondan fazla kişi yaşıyor. Ajans, “Yüksek can kayıpları ve geniş çaplı hasar muhtemeldir ve felaket muhtemelen yaygındır” ifadeleriyle tehlikenin boyutuna dikkat çekti. Myanmar cunta yönetimi tarafından yapılan açıklamada ise can kaybının bini aştığı, yaralı sayısının 2 bini geçtiği bildirildi. Ancak USGS, olası ölüm sayısının 10 bin ila 100 bin arasında olma ihtimalini yüzde 35 olarak hesapladı.
Ekonomik zararın da büyük olacağı öngörülüyor. Raporda, maddi kayıpların on binlerce milyon doları bulabileceği ve bunun Myanmar’ın gayrisafi yurtiçi hasılasını aşabileceği belirtildi.
"MODERN BİNALAR EN BÜYÜK TEHDİT"
İngiliz Jeolojik Araştırmalar Kurumu’ndan sismolog Brian Baptie, ülkede son yüzyılda 6 büyüklüğünün üzerinde 14’ten fazla depremin yaşandığını, ancak son yıllarda şehirleşmenin yapı kalitesini olumsuz etkilediğini ifade etti. Royal Holloway Üniversitesi’nden yer bilimci Ian Watkinson ise “betonarme yüksek binalarda yaşanan patlamaya” dikkat çekerek, “Bugünkü deprem, modern Myanmar'ın altyapısının büyük şehirlerine yakın büyük, sığ odaklı bir deprem karşısında ilk sınavıdır” değerlendirmesinde bulundu.
Watkinson, geçmişte yaşanan büyük depremlerde daha az katlı ve ahşap yapılardan oluşan bir yapı stoğunun bulunduğunu, ancak günümüzde denetimsiz yükselen betonarme yapılar nedeniyle riskin katlandığını söyledi.
Brian Baptie de, depremden en çok etkilenen bölgelerde 2,8 milyon insanın yaşadığını ve çoğunluğunun depreme karşı dayanıklı olmayan yapı tiplerinde ikamet ettiğini kaydetti.
“DEPREM DEĞİL, ÇÖKÜŞ ÖLDÜRÜR”
UCL Afet Azaltma Uzmanı Ilan Kelman, “Her zamanki mantra 'depremler insanları öldürmez, çöken altyapı öldürür' şeklindedir” diyerek, yönetimlerin bu tür felaketlere karşı önlem almakla sorumlu olduğunu vurguladı. Kelman, "Bu felaket, Burma/Myanmar hükümetlerinin depremden çok önce yapmadıkları ve sarsıntı sırasında hayat kurtaracak olan şeyleri ortaya koyuyor" dedi.
Komşu Tayland’da da şiddetli sarsıntılar kaydedilirken, inşaat halindeki 30 katlı bir gökdelenin çökmesi sonucu çok sayıda işçinin enkaz altında kaldığı bildirildi.
“ZEMİN YAPISI ETKİLERİ ARTIRIYOR”
İnşaat ve çevre mühendisliği uzmanı Christian Malaga-Chuquitaype, Bangkok’un merkez üssünden yaklaşık bin kilometre uzaklıkta olmasına rağmen şehirdeki yumuşak zeminin sarsıntının etkisini artırdığını belirtti. Uzman, “Bangkok aktif faylardan uzak olsa da yumuşak zemini sarsıntıyı güçlendiriyor” dedi.
Aynı uzman, bölgede sıklıkla kullanılan düz döşeme sistemlerine de dikkat çekerek, “Depremler sırasında kötü bir performans sergiliyor, genellikle kırılgan ve bir şekilde çöküyor” uyarısında bulundu. İlk analizler, çöken kule bloğunda da bu yapım tekniğinin kullanıldığını ortaya koydu.
UCL’den felaket riski modelleme uzmanı Roberto Gentile ise Tayland’daki dramatik çöküşün, şehirdeki diğer yüksek yapılar için kapsamlı bir güvenlik taraması yapılması gerekliliğini gündeme getirdi. Bangkok şehir yönetimi, hasar ihbarlarının ardından 100’den fazla mühendisin bina kontrolleri için görevlendirileceğini duyurdu.
