Türkiye’de 19 Mart İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’na yönelik iddialarla başlayan süreç, ekonominin dengesini bozdu. Gözaltı operasyonu ekonomi yönetiminin uygulamaya çalıştığı enflasyonla mücadele programını sıfırladı. Her olumsuzluğun ana nedeni olan enflasyonda hesap şaşınca faiz arttı, yabancı dolarını götürdü, yerli ise parasını dolar ve altına çevirerek kendini korumaya aldı. Vatandaş bunca çileyi boşuna çekerken her şey sil baştan oldu.
RAKAMLARA GÖRE İŞLER YOLUNDA GİTMEDİ
İBB Başkanı İmamoğlu'nun gözaltına alınmasıyla başlayan piyasalardaki türbülansa yönelik Maliye Bakanı Şimşek ve Merkez Bankası Başkanı Karahan’dan işler yolunda açıklamaları gelse de borsa, faiz, kur ve enflasyon verileri sürecin olumsuz seyrettiğini ortaya koydu. 19 Mart’tan sonra MB doları 38 lirada tutmak için 41,5 milyar dolar yakınca net rezervler 23,9 milyar dolara geriledi. Borsa İstanbul'da işlem gören şirketlerin değer kaybı 50 milyar dolara yaklaştı. TL’deki değer kaybı ise yüzde 12’ye ulaştı.
RİSK PRİMİ İKİ YILIN ZİRVESİNE ÇIKTI
Siyasi ve adli süreç tartışmalarına küresel ticaret savaşı da eklenince yabancı yatırımcı parasını ülke sınırlarının dışına çıkarma telaşına düştü. Bu durum Borsa ve devlet tahvillerinde negatif süreci hızlandırdı. Ekonomi yönetimi acil paraya ihtiyaç duyduğu için hem faizleri yükseltmek hem de yurtdışından daha pahalı borç almak zorunda kaldı. Türkiye'nin 5 yıllık risk primi de 18 Mart'ta 245 puandan hızla 372 baz puana kadar çıkarak Kasım 2023'ten bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.
EKONOMİ YİNE TEPETAKLAK
Hükümet öncelikli hedefi olan enflasyonu düşürme dolayısıyla da faizi indirme programını iptal etti. Ekrem İmamoğlu’nun 19 Mart’ta göz altına alınmasıyla başlayan ve yeni operasyonlarla devam eden bu süreç ekonominin temeline dinamit koydu. Küresel piyasalarda yaşanan ticaret savaşları ise yaşanan krizi derinleştirdi. Her ne kadar Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan’dan işler yolunda açıklamaları gelse de borsa, faiz, kur ve enflasyon verileri sürecin olumsuz seyrettiğini gösteriyor. 19 Mart’tan sonra Merkez Bankası doları 38 lirada tutmak için 41.5 milyar dolar yaktı. Böylece 14 Mart 2025’te 65,4 milyar dolar seviyesinde bulunan swap hariç net rezervler 23,9 milyar dolara gerilemiş oldu.
BORSA SERT DÜŞTÜ
Borsa İstanbul’da sert düşüşlerle endeks 10 bin 800’lerden 9 binli seviyelere geriledi. Borsada işlem gören şirketlerin hisse değer kaybı ise 50 milyar dolara yaklaştı. TL’deki değer kaybı ise 21 Mart tarihinde doların 42 liraya çıkması ile yüzde 12’ye ulaştı. Merkez Bankası o dönemde faiz indirimlerini de rafa kaldırdı ve tarife dışı önlemlerle faizi tekrar yüzde 46’lara çıkardı. Oysa 2024’te yüzde 50 seviyesinde sabit tutulan faiz, yüzde 42,5’e kadar düşürülmüştü ve ticari kredilerde de oranlar yüzde 48 ortalamalara gerilemişti. . Merkez Bankası’nın gecelik borç verme faiz oranını yüzde 46’ya çıkarmasıyla, ticari kredi maliyetleri yeniden arttı. Özel bankalarda ticari kredi oranları yüzde 59’a kadar çıktı. Yabancıların 7 Mart itibarıyla 34,55 milyar dolar olan hisse senedi stoku, 4 Nisan haftasında 28 milyar 484 milyon dolara, gerileyerek yaklaşık 6,07 milyar dolarlık bir azalma göstermiştir.
CDS ZİRVE YAPTI
Türkiye’de siyasetin dengesinin bozulduğunu gören yabancı da parasını hızla ülke sınırlarının dışına çıkarma telaşına düştü. Merkez bankasının rezervlerini aşağıya çeken bu eğilimle borsa ve devlet tahvillerinde de negatif süreç hızlandı. Ekonomi yönetimi acil paraya ihtiyaç duyduğu için hem faizleri yükseltmek hem de yurtdışından daha pahalı borç almak zorunda kaldı. Türkiye’nin 5 yıllık risk primi CDS’ler de 18 Mart’ta 245 puandan hızla 372 baz puana kadar çıkarak Kasım 2023’ten bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Şimdilerde ufak çaplı geri çekilmeler yaşansa da hala 350 baz puanın altına inmiş değil.
11 MİLYAR DOLAR ANINDA KAÇTI
Bir aylık sürede yabancı yatırımcıların hisse senedi piyasasındaki net satışı 6 milyar dolara yaklaştı. Bunun 5 milyar 360 milyon dolarlık kısmı 7-28 mart arasında 712 milyon liralık kısmı ise 28 Mart 4 Nisan tarihleri arasında gerçekleşti. 19 Mart öncesinde yüzde 10,78 seviyelerinde olan yabancı tahvil stoku da 4 Nisan haftasında yüzde 7,5’e geriledi. 4 Nisan ile biten haftada devlet iç borçlanma senetlerinde yabancı yatırımcının net satışı 2 milyar 19,5 milyon dolar oldu. Bir önceki 28 Mart ile biten haftada 2 milyar 388,1 milyon dolar, 21 Mart ile biten haftada ise 439.5 milyon dolar net satış yapmıştı. Böylece yabancı yatırımcıların tahvil piyasasındaki net çıkışı 5 milyar dolara dayandı.
ALTIN VE DÖVİZ YERLİYE KALKAN
Piyasalarda türbülansların arttığı bu süreçte yerli yatırımcı da enflasyona karşı korunmak için dolar, euro ve altından kendine kalkan yaptı. İçeride ve dışarıda yatırımcının yoğun talebiyle altında arka arkaya rekorlar gözlendi. Ons altın tarihinde ilk kez 3230 dolar seviyesini aştı. İç piyasada da altının gram fiyatı 4 bin liraya dayandı. Yatırımcının tercihlerinin değişmesi Merkez Bankası verilerine yansıdı. Üç haftada gerçek kişilerin parite etkisinden arındırılmış olarak döviz mevduatı yükselişi 3 milyar 494 milyon dolara ulaştı. Tüzel kişilerin 28 Mart haftasında gerilese de son üç haftalık parite etkisinden arındırılmış döviz mevduat artışı da 5 milyar 291 milyon dolar olarak hesaplandı. Son üç haftada yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatının parite etkisinden arındırılmış olarak değişimi 8 milyar 786 milyon dolar ile 9 milyar dolara dayandı. Öte yandan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu haftalık verilerine göre kur korumalı mevduatta gerileme yavaşladı. 4 Nisan ile biten haftada kur korumalı mevduat bakiyesi sadece 14 milyar 154 milyon lira azaldı ve 744 milyar 293 milyon liraya indi. Kur korumalı mevduat büyüklüğünün, toplam mevduat içindeki oranı da yüzde 3,55’e geriledi. BDDK verilerine göre, bankacılık sektörünün toplam kredi hacmi, 4 Nisan haftasında 151 milyar 845 milyon lira artarak 17 trilyon 716 milyar 448 milyon liraya çıktı. Sektörün toplam mevduatı ise bankalar arası dahil geçen hafta 145 milyar 506 milyon lira azalarak 20 trilyon 978 milyar 206 milyon liraya indi.
